ماموپلاستی به روش «فری نیپل» (Free Nipple Graft)
در برخی بیماران با بزرگی بسیار زیاد سینه‌ها (ژایگانتوماستی) یا افتادگی شدید، جابه‌جایی ایمنِ هاله–نوک سینه با روشهای معمول مبتنی بر پدیکل (رگ‌رسان) ممکن نیست. در این شرایط از تکنیکی به نام پیوند آزاد هاله–نوک یا فرینیپل استفاده میشود: نوک و هاله به‌صورت کامل برداشته، اندازه‌گیری و سپس مانند گرافت پوستی در محل جدید پیوند میشود. این روش امکان کوچک‌سازی قابل‌توجه و انتقال نوک به موقعیت آناتومیک صحیح را با ریسک کمتر نکروز فراهم میکند.
نکتهٔ طلایی: فرینیپل گزینهٔ نخست همهٔ افراد نیست؛ زمانی ارزشمند است که طول جابه‌جایی نوک سینه بسیار زیاد باشد یا عروق پدیکل‌ها به‌علت دیابت/سیگار/BMI بالا/جراحی‌های قبلی قابل‌اعتماد نباشند. تصمیم نهایی پس از معاینه و سنجش دقیق فاصلهٔ سوپراس‌ترنال تا نوک (SSN–N)، پتوز و ضخامت بافت گرفته میشود.
آنچه در این مقاله می‌خوانید
- فرینیپل چیست و چه تفاوتی با ماموپلاستی پدیکلدار دارد؟
- چه زمانی فرینیپل توصیه میشود؟ (اندیکاسیون‌ها)
- مزایا و محدودیت‌ها (حس، شیردهی، اسکار)
- مراحل عمل قدم‌به‌قدم
- مراقبت‌های قبل و بعد، داروها و پانسمان
- نقاهت هفته‌به‌هفته و بازگشت به کار/ورزش
- ریسک‌ها و چطور احتمال عوارض را پایین بیاوریم
- جایگزین‌ها: پدیکل فوقانی/فوق‌داخلی/سفلی و روش ترکیبی
- چک‌لیست تصمیم‌گیری و پرسش‌های پرتکرار
فرینیپل چیست و چه تفاوتی با پدیکل‌ها دارد؟
در ماموپلاستی‌های رایج، هاله–نوک سینه روی یک «پدیکل» شامل عروق و اعصاب حفظ میشود (مثلاً پدیکل فوق‌داخلی/فوقانی/سفلی) و همراه با بافت‌های اطراف جابه‌جا می‌گردد. اما در فرینیپل، برای پیشگیری از کاهش خونرسانی در مسیر طولانی، مجموعهٔ هاله–نوک به‌طور کامل برداشته، نازک‌سازی و در محل جدید به‌صورت گرافت پوستی نشاسته میشود. نتیجهٔ ظاهری می‌تواند بسیار طبیعی باشد، ولی باید بدانیم که حس و توان شیردهی معمولاً کمتر از روشهای پدیکلدار است.
چه زمانی فرینیپل توصیه میشود؟
- ژایگانتوماستی/هیپرتروفی شدید با نیاز به برداشت حجیم بافت و جابجایی بلند نوک (مثلاً فاصلهٔ SSN–N بسیار بالا).
- پتوز درجهٔ ۳ با محل نوک پایین‌تر از خط زیرسینه‌ای به‌طور قابل‌توجه.
- ریسک بالای نکروز نوک در پدیکل‌ها: دیابت کنترل‌نشده، سیگار/نیکوتین، BMI بالا، اسکارهای قبلی یا عروق نامطمئن.
- جراحی‌های بازسازی/اصلاحی پیچیده که در آن‌ها مسیر پدیکل مناسب قابل اعتماد نیست.
چه زمانی مناسب نیست؟ در اندازه‌های متوسط و پتوز خفیف تا متوسط، معمولاً تکنیک‌های پدیکلدار به‌دلیل حفظ حس و احتمال شیردهی ترجیح داده می‌شوند.
مزایا و محدودیت‌های فرینیپل
| مزایا | محدودیت‌ها/معایب |
|---|---|
| ایمنی بیشتر برای نوک در جابهجاییهای خیلی بلند؛ کاهش ریسک نکروز NAC | کاهش حس نوک و احتمال از دست‌دادن توان شیردهی (معمولاً غیرقابل شیردهی) |
| امکان کوچک‌سازی چشمگیر و فرم‌دهی بهتر در سینه‌های بسیار بزرگ | نیاز به پیگیری دقیق گرافت (پانسمان فشار، عدم جابه‌جایی) |
| کنترل دقیق قطر هاله و موقعیت نوک | احتمال تفاوت رنگ/پیگمانتاسیون هاله و نیاز به اصلاحات جزئی |
مراحل عمل به زبان ساده
- مارکینگ ایستاده: تعیین خط زیرسینه‌ای، قطر نهایی هاله، محور پستان و محل جدید نوک (معمولاً در قلهٔ مخروط سینه).
- برداشت NAC: نوک–هاله به‌صورت تمام‌ضخامت برداشته، نازک‌سازی و برای پیوند آماده میشود.
- کوچک‌سازی و بازآرایی بافت: برداشت بافت غده‌ای و پوست اضافی با الگوی غالباً «لنگری/T معکوس» برای رسیدن به حجم و فرم هدف.
- ایجاد بستر گرافت: محل جدید نوک آماده و گرافت هاله–نوک با بخیهٔ ظریف فیکس میشود.
- پانسمان خاص NAC: معمولاً از قالب‌های نرم/اسفنجی و پانسمان فشاری برای بی‌حرکتی و تغذیهٔ بهتر گرافت استفاده میشود.
در موارد منتخب، برای قرینه‌سازی یا بهبود پروجکشن، می‌توان اقداماتی مثل پلیس‌های بخیه‌ای یا اصلاحات بعدی انجام داد.
مراقبت‌های قبل از عمل
- قطع نیکوتین حداقل ۴ هفته قبل و بعد از جراحی (خطر نکروز را کاهش می‌دهد).
- کنترل دیابت/فشارخون؛ آزمایش‌ها و تصویربرداری‌های لازم طبق نظر پزشک.
- ثبات وزن؛ در صورت شاخص توده بدنی بالا، کاهش وزنِ پیش از عمل توصیه میشود.
- مرور داروها و مکمل‌ها؛ قطع رقیق‌کننده‌ها طبق نظر پزشک معالج.
مراقبت‌های بعد از عمل و پانسمان NAC
- حفظ خشکی و بی‌حرکتی گرافت طی روزهای اول؛ تعویض پانسمان‌ها به‌صورت استریل طبق برنامهٔ ویزیت.
- پوشیدن سوتین طبی بدون فشار مستقیم بر نوک؛ پرهیز از خوابیدن روی شکم/پهلوهای فشاری.
- مصرف آنتی‌بیوتیک/مسکن طبق نسخه؛ محدودیت فعالیت‌های بالاتنه و اجتناب از بلندکردن اجسام سنگین تا اجازهٔ پزشک.
- شروع کرم‌ها/ژل‌های اسکار و ماساژ پس از بسته‌شدن زخم‌ها و با تأیید پزشک.
نقاهت و جدول زمانی تقریبی
| بازهٔ زمانی | وضعیت متداول | توصیهٔ عملی |
|---|---|---|
| روزهای ۱–۳ | درد/ورم قابل‌کنترل؛ پانسمان فشاری روی NAC | استراحت نسبی، داروها طبق نسخه، حفظ خشکی پانسمان |
| روزهای ۴–۷ | بهبود درد؛ ارزیابی خونرسانی گرافت | ویزیت پیگیری؛ ادامهٔ سوتین طبی؛ پرهیز از کشش دست‌ها بالا |
| هفتهٔ ۲ | کاهش کبودی؛ تثبیت گرافت | بازگشت به کار سبک؛ شروع ملایم مراقبت اسکار طبق تجویز |
| هفته‌های ۳–۶ | فرم پایدارتر؛ اسکار در حال بالغ‌شدن | افزایش تدریجی فعالیت؛ ورزش پرفشار با مجوز پزشک |
| ماه‌های ۳–۶ | نتیجهٔ نهایی واضح‌تر؛ رنگ هاله به تدریج ثابت‌تر | تداوم ضدآفتاب روی اسکار؛ پیگیری دوره‌ای |
ریسک‌ها و راه‌های کاهش آن‌ها
- نکروز جزئی گرافت NAC: کاهش با قطع نیکوتین، کنترل دیابت، پانسمان صحیح و بی‌حرکتی.
- کلوئید/اسکار برجسته: استفادهٔ منظم از ورق/ژل سیلیکون و ماساژ پس از ترمیم.
- عفونت/هماتوم: آنتی‌بیوتیک پروفیلاکسی، تخلیهٔ مناسب درین‌ها و رعایت مراقبت زخم.
- عدم‌تقارن حجمی/موقعیتی: برنامه‌ریزی دقیق و در صورت نیاز اصلاحات جزئی پس از تثبیت نتایج.
- کاهش حس و شیردهی: از ویژگی‌های ذاتی فرینیپل؛ باید قبل از عمل کاملاً آگاهانه پذیرفته شود.
جایگزین‌ها و رویکردهای دیگر
در اغلب کوچک‌سازی‌ها، روشهای پدیکلدار مانند پدیکل فوق‌داخلی (Superomedial)، فوقانی (Superior) یا سفلی (Inferior) به‌کار می‌روند و حس/احتمال شیردهی را بهتر حفظ می‌کنند. در مرز موارد، ممکن است از پدیکل‌های ترکیبی یا تکنیک‌های مرحله‌ای بهره برده شود. انتخاب نهایی با معاینهٔ دقیق، اندازه‌گیری‌ها و اهداف زیبایی–عملکردی شما انجام میشود.
چک‌لیست تصمیم‌گیری هوشمند برای فرینیپل
- هدف شما از جراحی چیست؟ (کاهش درد گردن/پشت، بهبود فعالیت، فرم لباس، زیبایی)
- آیا از کاهش حس و فقدان شیردهی آگاه و با آن موافق هستید؟
- سیگار/نیکوتین را دست‌کم ۴ هفته قبل و بعد کنار گذاشته‌اید؟
- بیماری‌های زمینه‌ای (دیابت/فشارخون) کنترل شده‌اند؟
- زمان کافی برای نقاهت و پیگیری پانسمان‌های NAC دارید؟
پرسش‌های پرتکرار
آیا با فرینیپل میتوانم در آینده شیردهی داشته باشم؟
به‌طور معمول خیر. چون مجاری شیری و اعصاب ارتباطی قطع می‌شوند. اگر حفظ شیردهی برای شما مهم است و شرایط اجازه دهد، روشهای پدیکلدار ارجح هستند.
حس نوک سینه بعد از فرینیپل چگونه است؟
حس ممکن است کاهش یابد یا متفاوت باشد. بخشی از حس سطحی می‌تواند با گذر زمان بهبود یابد، اما مانند پدیکل‌ها قابل‌پیش‌بینی نیست.
اسکارها چگونه‌اند؟
الگوی رایج «لنگری/T معکوس» (دور هاله + عمودی تا چین زیرسینه + افقی در چین) است. کیفیت اسکار به ژنتیک، مراقبت و تکنیک جراحی وابسته است.
آیا نتیجه پایدار است؟
بله، با وزن پایدار، سوتین حمایتی و سبک زندگی فعال، فرم سینه پایدار می‌ماند. تغییرات هورمونی/وزنی و بارداری می‌تواند اثر بگذارد.
چه زمانی به پزشک مراجعهٔ فوری لازم است؟
تب، درد شدیدِ پیشرونده، بوی نامطبوع پانسمان، خونریزی یا تغییر رنگ شدید گرافت NAC (خیلی تیره/خیلی رنگ‌پریده) نیازمند ویزیت فوری است.
مشاوره تخصصی ماموپلاستی فرینیپل با دکتر الهه فروتن
تهران، سعادت‌آباد، میدان کاج، ابتدای سرو غربی، نبش خیابان مروارید، ساختمان مروارید، طبقهٔ اول، واحد ۱۰
منابع علمی راهنما (بدون لینک)
- راهنماهای انجمن‌های جراحی پلاستیک دربارهٔ ماموپلاستی کاهشی و اندیکاسیون‌های فرینیپل
- مقالات مروری دربارهٔ نتایج عملکردی (حس/شیردهی) و ایمنی گرافت هاله–نوک
- پروتکل‌های مراقبت از گرافت پوستی و مدیریت اسکار پس از ماموپلاستی